maandag 7 juni 2010

Reisverslag 5 en 6 juni 2010

Weekend in Kemtumilena; 5 en 6 juni 2010

FVS_5344

We vertrekken voor een weekeinde naar Kemtumilena, een afgelegen dorp aan de Pacific ocean, per prauw bereikbaar vanaf Depapre. Het dorp ligt ten westen van Jayapura, ingeklemd tussen de baai en een steile berg, bekleed met oerwoud: oetang (of Utang). 'Orang oetang' betekent dus bosmens. Op het strandje liggen kano's, er staan houten huisjes. Verder naar achteren staan de huizen netjes in het gelid langs bomenlaantjes van grijze kiezelstenen. De houten huizen staan op palen, sommige nieuwere huizen van steen staan op een fundering, maar deze huizen zijn duur en daarom meestal 'in progress' oftewel half af. Er leven zo'n 150 kinderen. Er staat een school, waar 4 leerkrachten lesgeven, waaronder een man van rond de zestig, die voor het eerst sinds 48 jaar weer een beetje Nederlands praat. Van de Nederlanders geleerd, op de toenmalige lagere school. Ik vraag me af hoe zo'n klein landje als Nederland het voor elkaar kreeg om zulke enorme landen te koloniseren en te besturen. We praten er veel over, de reis naar Papua is een levende geschiedenisles. Ik geniet ervan. Veel hiaten in kennis worden opgevuld. Fascinerend en ontluisterend hoe economische en politieke motieven van het ene land zo diep de cultuur van een ander land kunnen binnendringen. Hoe is Nederland in hemelsnaam in staat geweest om de kolonisatie te organiseren van heel Indonesiƫ en Nieuw-Guinea, de andere koloniƫn nog daargelaten?

FVS_0195

We zijn naar Kemtumilena gekomen, wij grote blanke mensen uit ‘Belanda’, zijn naar Kemtumilena gekomen, om de 2de serie Dansende Portretten op te nemen. We reizen in het kielzog van drie studenten met een Hapin studiebeurs en Kemtumilena is het dorp waar twee van hen zijn opgegroeid. Naast de serie Dansende Portretten die ik met Fokke maak, film ik de studenten: met interviews over leven in de stad en leven in Kemtumilena, over contrasten en toekomstdromen. Ernes is goedlachs en clever, het is leuk om naar ‘m te kijken, vooral naarmate we het dorp naderen. Hij zwaait en roept enthousiast naar een visser in een prauw verderop. Met een flink vaartje komt het dorp dichterbij. De prauw ligt vol bagage, cadeaus, zakken rijst en apparatuur. Een echte expeditie is het. Terwijl mensen uit het dorp alles uitladen worden wij naar het huis van Ernes gebracht. Onder een oranje zeil staan plastic stoelen netjes naast elkaar. We krijgen klappermelk, roze gekleurd door zoete siroop. Er is een tafel vol grote schalen eten: verschillende soorten geroosterde vis, zoete aardappel in een botersausje, soorten groentes, rijst. Wat een ontvangst. Onwennig maar smakelijk.

FVS_2877

Na het eten loop ik met Fokke door het dorp op zoek naar een geschikte locatie voor onze Dansende Portretten. Daarna kleed ik me om en duik in de oceaan. Met een snorkel bekijk ik de resten van het rif. Een groot deel ervan, ook hier voor deze kust, is vernietigd door explosieven die soms worden gebruikt om te vissen. Ik zie kleine gekleurde visjes en een fel blauwe zeester. Na het zwemmen spoel ik het zoute water af en beginnen we met een eerste shoot. Fokke heeft een locatie met uitzicht op zee uitgekozen. De afstand tussen ons en de mensen en kinderen in het dorp is enorm, we bekijken elkaar vooral. Samenwerken is nog erg lastig. De communicatie verloopt stroef. Het hele dorp staat steeds in beeld. Fokke verheft zijn stem omdat iedereen verderweg moet gaan staan. Het is chaos. We zijn zoekend naar de beste manier van opnemen, naar een goede mix van spontaniteit, enscenering, techniek, locatie. Kinderen moeten liefst in de camera kijken, met z'n 2-en of 3-en bewegen terwijl de cultuur hier is gericht op met-zijn-allen. Ik vraag me af wat we hier doen. Hoe moet dit lukken. Misschien willen we iets wat helemaal niet kan hier. Tegen het einde van de middag ga ik bij wat vrouwen en een grote groep kinderen zitten. Gewoon zitten. Dan komt er langzaam wat contact. We zingen, ik zing hun liedjes na en we lachen. Er komt een meisje heel dichtbij zitten. Ik raak de vrouwen aan, zij mij. Dit is het beginpunt van iedere filmopname, denk ik.

FVS_5334

's Avonds, na opnieuw een supermaal van verse vis, rijst en groente, afkomstig van de tuintjes tegen de berg aan, wordt er muziek gemaakt. Twee gitaren en zang in de binnenkring. Een lied zonder einde. Dezelfde melodie die almaar wordt herhaald, maar wel met wisselende, zelfgemaakte, teksten. In de eigen taal. Over het leven aan deze baai. De buitenkring wordt langzaam gevuld door meest vrouwen die langzaam, voetje voor voetje, op de muziek vooruit schuifelen. Om 21.00 uur luidt de kerkklok. Tijd om te stoppen. Morgen is het zondag, de dag waarop bijna iedereen naar de kerk gaat, dan is een feest de avond ervoor niet gepast.

FVS_5363

Wij zoeken een slaapplaats op het strand. Ik ben doodop na 2 nachten weinig slaap en barst ineens geirriteerd uit; ik wil een gewoon bed, geen strand, geen huis waar ik op het beton moet slapen en waar het ruikt naar een lang niet schoongemaakte wc. Ik zie geen prachtige sterrenhemel meer, de schoonheid van ons avontuur is ver weg en ook de dankbaarheid over vriendelijke ontvangst. Het duurt lang voordat de slaap komt. Ik ben over mijn moeheid heen.

Om half zes in de ochtend komt de zon, die het dorp tot leven brengt. Een transistorradio klinkt zacht over het strand. Ik mandie, kleed me aan en film de kinderen die om 7 uur met de zondagsschool beginnen. De moeder van Ernes is al aan het bakken, kroepoek en vis, ons ontbijt. Ik krijg een enorme mok koffie en denk met schaamte terug aan de uitbarsting van gisterenavond...

FVS_7528

Na zondagsschool proberen we een nieuwe sessie Dansende Portreten. Ik voel me meer onderdeel van het dorp. We hebben een klein paadje gevonden, tegen het oerwoud aan. Twee jongetjes hebben trommels gehaald en gaan aan de zijkant van het paadje staan. Er komen steeds meer kinderen die we nu met hulp van een twee volwassenen goed buiten beeld kunnen laten. Hun nabijheid is belangrijk, ze moedigen de dansers aan. Met hulp van de grotere kinderen krijgen we iedereen aan het dansen, precies zoals we dat willen, met als uitgangspunt de manier waarop er hier wordt gedanst. Het lukt, ik heb het gevoel dat ik meer en meer de regie heb en zelf kan spelen. Later kijken we met z'n allen naar het eindresultaat. Ze vinden het leuk om te zien! We hebben samen iets gemaakt.

FVS_8267

In de middag gaat de dansgroep uit het dorp voor ons dansen. Een dans over een hond die het vuur kwam brengen in Kemtumilena. Een stokoud verhaal. Lange tijd mochten mensen in Papua hun eigen cultuur niet beleven en laten zien, dat is aan het veranderen. Een voorbeeld is het Sentani dansfestival, waar dansgroepen uit de hele provincie samenkomen. Gelukkig. Het is prachtig om te zien. Zo wordt de cultuur doorgegeven. Overlevering door gedanste verhalen. We zijn diep onder de indruk en vertrekken met het gevoel een grote stap te hebben gemaakt in het kennis maken met een totaal andere cultuur. Het smaakt naar meer. Het verschil met de omgeving van Jayapura, en Abepura waar we slapen, is groot. Daar de stank van uitlaatgassen en de herrie van enorme hoeveelheden verkeer. Hier natuur, de baai, de oceaan, de stilte.

Kemtumilena, terima kasih!

FVS_0964

1 opmerking:

  1. De vermoeidheid slaat toe begrijp ik, maak je er niet druk om, niets menselijks is ons vreemd. Er komt ook nogal iets op je af, leuk om je reisverslagen te lezen! En prachtige foto's, vooral die laatste met de "bleekscheten" ertussen.
    En die witte wijn staat rustig in het keldertje te wachten hoor, komt goed. Morgen alweer een begin maken aan de terugreis, jullie zullen genoeg hebben om over na te denken tijdens die lange rit en dan een heerlijk vooruitzicht: hereniging met het thuisfront, op naar het volgende avontuur: de konijnen! Groetjes Wilma.

    BeantwoordenVerwijderen